EN HÜZÜNLÜ EYLÜL - OSMAN BALCIGİL

KİTAP ADI:

EN HÜZÜNLÜ EYLÜL

YAZAR:

OSMAN BALCIGİL

Genel Bakış

İnsanın bilinç ve zihninin şifrelerini çözme adına tarih boyunca yapılan çalışmaların net olarak bir sonuca ulaştığını söylemek zordur. Zira insan davranışlarını nelerin yönle
ndirdiği ve motive ettiğiyle ilgili bir takım ipuçları edinilmişse bile genelgeçer kurallardan bahsetmek pek mümkün gözükmemektedir. Her insanın aynı koşullar altında aynı şekilde davranacağını beklemek nasıl hatalı ise insan toplulukları için benzer çıkarımlarda bulunmak da bize kesin sonuçları sunmayacaktır. Sosyal bilimlerin ‘bilim’ olarak tanınmasının doğa bilimlerine göre daha geç gerçekleşmesinin arka planında da bu ‘tekrar edilememezlik’ ve kontrollü ‘deney yapılamazlık’ ilkesi yatmaktadır.

Elbette ki bu anlatılanlar, insanların benzer şeylerden korkup benzer şeylerden keyif aldığını inkar etmemektedir. Bilinmeyenden, farklı olandan ve kendisine benzemeyenden alınan negatif duygular maalesef günümüzde bile birçok kişi ve toplumda varlığını korumaya devam etmektedir. Bilinmeyene yönelik bu korku, bireyin kendi konumunu berraklaştırma - ve hatta dostunu ve düşmanını ortaya çıkarma - telaşı olarak ortaya çıkmaktadır. Koşulların netleştiği ana kadar süren bu panik hali, normal durumlarda yapılmayacak veya yapılması akıllara bile getirilemeyecek şeylere eylem kazandırabilmektedir. Dostoyevski’nin “belirsizlik, en kötü ihtimalden daha acı vericidir” dediği kaygılar, insanlardan normal davranma salahiyetini alabilmekte ve şiddete kadar varabilecek bazı davranışların geliştirilmesi mevzubahis olabilmektedir. ‘Cinnet geçirmek’ olarak ifade edilen durumlarda insanın yaptığı eylemden ani pişmanlık duyması bu duyguya işaret etmektedir. Pasifist bir karaktere sahip birinin, sevdiklerine karşı şiddet uygulandığını gördüğünde şiddete başvurması ama kalan ömründe bunun muhasebesini yapması böyle bir durumu tarif etmektedir.

“Belirsizliğe tahammülsüzlük” olarak ifade edilen bu gibi hallerde bireylerin stres durumlarındaki artışa binaen kişinin fiziksel davranışlarında anormal bozukluklar görülebilmektedir. Bu belirsizlik halinin manipülasyona açık olması dolayısıyla sürecin hassas bir şekilde yürütülmesi gerekmektedir. İfade edilen sürecin yürütülmesi psikolojik temelde donanımlı bireye, sosyolojik bağlamda ise etkin bir hükümete gereksinim duymaktadır.

Kitap Hakkında

Hitler, yazmış olduğu ve uzun yıllar birçok ülkede yasaklanan kitabı ‘Kavgam’da, Birinci Dünya Savaşı sonrasında Alman ekonomisinin ve Almanya’nın içinde bulunduğu sıkıntılı durumun nedenini Yahudilere ve Marksistlere bağladığında bu tezlerinin halkta karşılığını bulması biraz da yukarıda anlatılan nedenlerle olmuştur.

Daha önceki yazılarımda da belirttiğim gibi, bilim olarak tarih, sadece geçmişte meydana gelen olayların anlatılması değildir. Bunun yanı sıra tarih, bir laboratuvar olarak kullanılan ve geleceğe yönelik yorumlar ve çıkarımlar yapma sanatı olarak telakki edilmektedir. Bu bağlamda halkın hassas olduğu konuların organize bir şekilde provoke edilmesinin nelere yol açabileceğinin örneğini Alman ‘Kristal Gecesi’nde araştırıp okumak mümkündür. Koşulları ve motivasyonları aynı olmasa da 6-7 Eylül Olayları, literatürde ‘Türk Kristal Gecesi’ olarak geçmektedir. Elinizdeki kitap, bu talihsiz olaylar silsilesini kronolojik bir şekilde anlatmaktadır.

İstihbarat ajanları ve bazı aşırılıkçı gruplar tarafından organize ve provoke edildiği iddia edilen ve henüz tam aydınlatılmayan bu olaylar, tarihimizin kara bir lekesi olarak durmaktadır. Burada, 1960 Askeri Darbesi sonrasında Yassıada Yargılamalarının önemli bir kısmını teşkil eden bu vahim olayların siyasi değerlendirmesi yapılmayacaktır; ancak konunun siyasiler tarafından politika malzemesi yapıldığı şüphe götürmeyen bir gerçektir. Bizim gibi kimliğini belirleme/tanımlama konusunda net bir sonuca ulaşamayan ve çoğu zaman toplumsal kutuplaşma yaşayan bir ülkede dini ve milli değerlere hitap eden alanlardaki dezenformasyon, bizleri tahmin dahi edilemeyecek bir durumla baş başa bırakabilmektedir.

1950’lerde ülkenin en önemli gündemlerinden bir tanesi olan Kıbrıs Davasının Türkiye lehine çözülmesi için uluslararası gündem oluşturulup halkın konuya olan ilgisi ve hassasiyetini vurgulamak için yapıldığına dair kuvvetli bulgular bulunan bu provokasyonda maalesef ülkemizin rengi olan gayrimüslimler hedef tahtasına oturtulmuştur.

Çok sesliliğin ve çok renkliliğin, iyi bir koordinasyonla, kakafoni oluşturmadan mozaik kıvamına getirilmesi adaletli bir yönetimle gerçekleşebilmektedir. Herhangi bir uluslararası sorunda, modern bir devletin kendi halkı olan azınlıklara yönelik negatif bir dilin kullanılmasına izin dahi vermemesi şarttır.

Osman Balcıgil’in bu kitabı, 6-7 Eylül Olaylarının gazeteci gibi anlatıldığı ve bir aşk hikayesi ile harmanlandığı okuması kolay bir kitaptır ve bu dönemle ilgili genel bilgi sahibi olmak isteyenlerin daha derin araştırmalar yapmasına imkan tanıyan bir kaynakçaya sahiptir. Ucuz bir hikaye gibi görünen bu aşk gerçek olmayabilir; ancak yaşanan trajedi belki de tasvir edilmediği kadar derindir.

Sonuç

‘En Hüzünlü Eylül’, 6-7 Eylül Olaylarını oldukça dramatize ederek anlatan çarpıcı bir kurguya sahiptir. İstanbul gibi tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış bir şehrin farklı renklerine tahammülsüzlüğün arka planını bir taraftan anlatan kitabın okunmasını tavsiye etmekteyim. Ancak kitabın kurgusundaki aşk hikayesinin ve ana karakterlerin okuyucuya biraz zorlama gelebileceğini de hatırlatmak isterim.

Tarihimizi bildiğimiz ve onunla yüzleşebildiğimiz kadar kendimizi anlatabileceğimizi ve kimliğimizi koruyabileceğimizi vurgulayarak konuyla ilgili daha derin okumalar yapılmasının da elzem olduğunu söylemeliyim.